Biblioteka Res Facta Nova
BIBLIOTEKA RES FACTA NOVA nawiązuje do serii wydawniczej ukazującej się w latach 1970-1988 pod nazwą BIBLIOTEKA RES FACTA:
tom 1: Horyzonty muzyki, red. Józef Patkowski, Anna Skrzyńska, Kraków 1970.
tom 2: Leonard B. Meyer, Emocja i znaczenie w muzyce, przeł. Antoni Buchner, Karol Berger, Kraków 1974.
tom 3: Luigi Rognoni, Wiedeńska szkoła muzyczna. Ekspresjonizm i dodekafonia, przeł. Henryk Krzeczkowski, Kraków 1978.
tom 4: Michał Bristiger, Związki muzyki ze słowem. Z zagadnień analizy muzycznej, Kraków 1986.
tom 5: Carl Dahlhaus, Idea muzyki absolutnej i inne studia, przeł. Antoni Buchner, Kraków 1988.
BIBLIOTEKA RES FACTA NOVA to seria interdyscyplinarna, służąca wzbogaceniu polskiej humanistyki o refleksję dotyczącą muzyki. Wydawanym w jej ramach książkom – pracom polskim oraz przekładom wybitnych dzieł zagranicznych – przyświeca idea syntezy różnych dziedzin sztuki i nauki. Przypomina ona o dwóch prawdach: że muzyki nie można oderwać od kształtującej ją kultury, i że nie sposób wyobrazić sobie żywotnej kultury, która mogłaby się obyć bez muzyki i namysłu nad nią.
Rada Programowa BRFN: Dariusz Czaja, Marcin Gmys, Alicja Jarzębska, Ryszard Koziołek, Leszek Polony, Maria Poprzęcka, Zbigniew Skowron, Tadeusz Sławek, Władysław Stróżewski, Marta Szoka, Marcin Trzęsiok.
Pierwszy tom BRFN to: Człowiek, miłość i muzyka Constantina Florosa w tłumaczeniu Marcina Trzęsioka.
W książce Floros przywraca zmarginalizowane w XX wieku humanistyczne aspekty muzyki. Wychodząc od pytania o znaczenie muzyki w ogóle, rozprawia się z przestarzałymi wyobrażeniami, takimi jak pojęcie „muzyki absolutnej”. Opierając się na nowych badaniach interdyscyplinarnych oraz na licznych, często nieznanych, dokumentach, wykazuje, że muzycznych arcydzieł, od Monteverdiego do Berga, można słuchać jako dźwiękowego języka miłości: że muzyka Mozarta zawiera cały repertuar figur wyrażających czułość, że w dziełach Schumanna znaleźć można ukryte przesłania dla Clary Wieck, że w dramatach muzycznych Wagnera człowiek, miłość i muzyka tworzą nierozdzielną jedność, że opera „Salome” Straussa jest wyrazem psychopatologii miłości. Ponadto temat „muzyki humanistycznej” poruszony zostaje w kontekście innych twórców, m.in. Holsta, Messiaena, Stockhausena. Człowiek, miłość i muzyka to książka wcześniej nie tłumaczona na język polski. Jest to pozycja, która może wzbudzić zainteresowanie zarówno specjalistów, jak i amatorów. Jak pisze tłumacz, Marcin Trzęsiok: "Oby ta książka trafiła do wszystkich, którzy słyszą w muzyce coś więcej, niż tylko enigmatyczną architekturę form dźwiękowych. Jako że sam taki rodzaj humanistycznej teorii muzyki
staram się na własną miarę uprawiać, Constantin Floros jest od lat jednym z moich mistrzów. Cieszę się, że mogę teraz symbolicznie spłacić swój dług wobec niego."
Constantin Floros (ur. 1930) studiował muzykologię, historię sztuki, filozofię i psychologię na Uniwersytecie Wiedeńskim oraz kompozycję i dyrygenturę w wiedeńskiej Hochschule für Musik. Stopień doktora uzyskał w 1955 roku, habilitował się w 1961 roku. Doktor honoris causa wielu uczelni. Opublikował ponad trzydzieści książek, między innymi monografie Johannesa Brahmsa, Antona Brucknera, Piotra Czajkowskiego, Gustava Mahlera, Albana Berga oraz „Eroiki” Ludwiga van Beethovena. Prowadzi badania interdyscyplinarnie i apeluje o otwarcie się muzykologii na inne
dyscypliny.
Informacje na stronie PWM
Nagranie rozmowy z udziałem Teresy Maleckiej, Ryszarda Koziołka, Marcina Gmysa, Marcina Trzęsioka oraz Anny Tenczyńskiej (prowadzenie).
Drugi tom BRFN to Dzieła muzyczne w muzeum wyobraźni. Esej z filozofii muzyki Lydii Goehr w tłumaczeniu Zbigniewa Białasa.
Książka Lydii Goehr to w ostatnich dziesięcioleciach jedna z najczęściej cytowanych prac z zakresu filozofii muzyki. Autorka wykazuje w niej ograniczenia metody analitycznej, które przekracza, wprowadzając perspektywę historyczną. Centralnym zagadnieniem publikacji jest pojęcie „dzieła” muzycznego, które okazuje się historycznie uwarunkowanym
fenomenem skrystalizowanym około 1800 roku. Wtedy też narodziły się funkcjonujące do dziś normy i zwyczaje charakteryzujące praktyki społeczne związane z muzyką klasyczną. Zagadnienie to ukazane zostaje w szerokim kontekście dziejowym, sięgającym wstecz do czasów starożytnych oraz w przód – do nurtów eksperymentalnych XX wieku. Epoka, w której pojęcie „dzieła” zyskało funkcję normatywną, jawi się w tym świetle jako względnie krótka i przemijająca już faza w procesie przemian kultury. Autorka porusza na tym tle m.in. problem autentyczności wykonawstwa na dawnych instrumentach, dokonując krytyki ideału „wierności dziełu” („Werktreue”).
Lydia Goehr (ur. 1960) – profesor filozofii na Uniwersytecie Columbia. W swoich badaniach naukowych zajmuje się nie tylko XIX-i XX-wieczną filozofią, ale i filozofią muzyki, filozofią historii, estetyką, teorią krytyczną. Poza „Dziełami muzycznymi w muzeum wyobraźni” opublikowała książki: „Quest for Voice: On Music, Politics, and the Limits of Philosophy” (1998), „Elective Affinities: Musical Essays on the History of Aesthetic Theory” (2008), „Red Sea – Red Square – Red Thread: A Philosophical Detective Story” (2021) i wiele artykułów. Współredaguje
książki naukowe i serię „Columbia Themes in Philosophy, Social Criticism, and the Arts”.
Informacje na stronie PWM
Nagranie rozmowy z 26.06.2023 z udziałem Lydii Goehr, Agnieszki Draus, Krzysztofa Guczalskiego, Ryszarda Lubienieckiego, Zbigniewa Białasa oraz Ewy Schreiber (prowadzenie)
Trzeci tom BRFN to Muzyka doświadczenia. Eseje i studia autorstwa Marcina Trzęsioka
Począwszy od XIX wieku, sztuki stają się terenem próbowania nowych form duchowości (które, paradoksalnie, okazują się często nowoczesną mutacją przekonań towarzyszących człowiekowi od tysiącleci). Wizje artystów, w świecie sztuk akceptowane, gdzie indziej spotkałyby się z krytyką ze strony dwóch spolaryzowanych frakcji, które wyłoniły się u progu nowożytności – nauki i religii. Epoka owych prób nie jest bynajmniej zamknięta: tym, co romantycy i moderniści zostawiają nam w spadku, jest przede wszystkim zadanie eksploracji tajemniczych powiązań umysłu i świata. Artyści dwóch ostatnich wieków czerpali bowiem swe intuicje wprost z doświadczenia i twórczej wyobraźni, a przy tym nie stronili od teorii – w gmatwaninie przeżyć starali się odnaleźć jakiś porządek. W procesie określania natury tego porządku szczególną rolę odegrała muzyka: sztuka dynamicznej współzależności i przeszywającej bezpośredniości.
Zamieszczone w książce teksty rozważają te problemy z różnych perspektyw. To interdyscyplinarne studia o muzykach, pisarzach, filozofach i ludziach nauki, których wysiłki służyły artykulacji sensu postoświeceniowego doświadczenia świata w medium sztuki, a zwłaszcza muzyki.
Informacje na stronie PWM
